عبدالمجید لباب پور

دانشگاه صنعتی شهدای هویزه

درتثبیت زیستی خاک بیابان، کمبود آب برای آبیاری خاک، بزرگ‌ترین چالش عملیاتی به شمار می‌آید. تامین آب در این مناطق نه تنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست بلکه بدلیل نبود آب در بسیاری از موارد ناممکن است. دراین موارد عمدتا گیاهانی برای کاشت درخاک گزینش می‌شوند که برای رشد و بقا به آب اندک نیاز داشته باشند. اماتامین همین مقدار اندک نیز در بسیاری موارد اجرایی نیست. تثبیت خاک سطحی به وسیله سیانوباکتریهای فوتوسنتز کننده به آب کمتری برای رشد و نگهداری نیاز دارد اما میزان نیاز آنها به آب و نحوه مناسب آبیاری بررسی نشده است. میزان تئوری آب مورد نیاز رشد از معادلات ریاضی قابل پیش‌بینی است، اما بهینه سازی تجربی آبیاری خاک با پوشش سیانوباکتری‌ها از چالش‌هایی است که پژوهش‌های بیش‌تر شرایط واقعی و بهینه آن را معین می‌کند. هدف این پژوهش، شناختی ابتدایی از تعامل میان سیانوباکتری‌های خاک و رطوبت موجود در هوا را فراهم می کند. فرض براین است که رطوبت هوا می تواند آب مورد نیاز رشد سیانو‌باکتری‌ها خاک را فراهم کند بدون آنکه به آبیاری نیاز باشد. سیانوباکتری رشته ای میکروکولئوس که از خاک منطقه عسلویه جداسازی شده بود در آزمایش‌ها بکار رفت. کشت در حال رشد سریع سیانوباکتری با غلظت ۲۰گرم بر متر مربع بر سطح خاک بیابان باابعاد ۴۰در۶۰ سانتی متر مربع و ارتفاع ۴ سانتی متر تلقیح شد. خاک پیش از بکارگیری در آزمایش‌ها در آون با دمای ۱۵۰ درجه به مدت ۴۸ ساعت کاملا خشک و استریل شد. سپس سینی‌های تلقیح شده در اتاق کشت با رطوبت ثابت ۰، ۲۰، ۴۰، ۶۰ و ۸۰ در صد به مدت ۱۰ روز قرار گرفت. رشد سیانوباکتری برخاک سطحی با تعیین کلروفیل اندازه‌گیری شد. رشد سیانو باکتری میکروکولئوس خاک در مجاورت با هوای بارطوبت ٪۰ پس از ۲ روز متوقف شد. میزان رشد در دوروز اول کشت به دلیل وجود آب همراه تلقیح برآورد شد. رشد سیانوباکتری باافزایش میزان رطوبت خاک به صورت خطی افزایش یافت. یافته‌های این پژوهش برای بکارگیری سیانوباکتری‌ها در تثبیت خاک سطحی بسیار امیدوارکننده هستند. هم‌چنین با معلوم بودن رطوبت هوا می‌توان به صورت غیر مستقیم، اطلاعاتی از رشد سیانوباکتری‌ها برسطح خاک را بدست آورد. افزون برآن می توان زمان مناسب تلقیح سیانوباکتری‌ها برسطح خاک را با توجه به شرایط رطوبت محلی تعیین و به این ترتیب در مهندسی بازسازی طبیعی خاک نقش ایفا کرد.

آبیاری خاک؛ تثبیت خاک سطحی؛ ریزسازواره‌های فوتوسنتز کننده خاک؛ میکروکولئوس؛ فرسایش خاک