¹شهرام عبدالملکی ؛ ²محمد رضا بهروز خوش قلب؛ ³محمود توکلی؛ ⁴سید علی موسوی؛ ²تورج سهرابی لنگرودی

¹سازمان تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی

²سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی

³سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

⁴سازمان تحقیقات، ،نوزش و ترویج کشاورزی

دریای خزر بزرگترین دریاچه روی زمین است که حدود 300 گونه از جانوران آبزی در این دریا زندگی می کنند که از جمله آنها می توان شش گونه از بهترین گونه های ماهیان خاویاری که ارزش اقتصادی بالایی دارند را نام برد . دریای خزر با تهدیدهای جدی مواجه است . تهدیدهای عمده تنوع زیستی دریای خزر شامل تنظیم آب رودخانه های خزر ، صید غیر قانونی ، صید بی رویه و شیوه های ماهیگیری ناپایدار ، تغییرات سطح دریا ، انواع آلودگیها ، کاهش فرآیندهای زیستی از جمله رشد ماهیان تجاری مهم و هجوم گونه های بیگانه ، بلوم جلبکی و بیماری نکروز عصبی کفال ماهیان می باشد .نوسانات مشاهده شده در میزان صید ماهیان استخوانی و تا حدود بسیار زیادی با نوسانات سطح آب دریای خزر ( که خود تحت تاثیر عوامل اقلیمی است ) مطابقت نشان داد و میزان ضریب همبستگی آن 68/0 اندازه گیری شد . در خصوص ماهیان خاویاری این مطابقت مشاهده نشده است که بنظر می رسد این نوسانات با طول عمر بالای این ماهیان و نوسانات مدیریتی و بهره برداری بی رویه و شدید طی سالهای اخیر در ارتباط باشد . یکی دیگر از رویدادهای مشاهده شده در دریای خزر ، هجوم شانه دار Mnemiopsis leidyi به دریای خزر بوده است که اثرات نامطلوبی را بر اکوسیستم این دریای داشته است که از جمله آن کاهش صید کیلکا ماهیان در دریای خزر بوده است . ژله ماهیان غالبا به عنوان گونه های جمعیت - شکوفا بوده که هم – واکنش با شاخص آب و هوا شناخته شده است . با توجه به پیچیدگیهای اکوسیستم ، جوامع و گونه های مختلف ، ذکر این مسئله که تغییرات مشاهده شده در دریای خزر ناشی از تغییر اقلیم می باشد ، مشکل می باشد . اما بررسی این ارتباطات تا حدودی می تواند درک ما را از یکپارچگی مدیریت و اکولوژی شیلاتی با دانش آب و هواشناسی و اقیانوس شناسی بالا ببرد و پایه ای را برای مدیریت شیلاتی و اکوسیستم دریایی فراهم می آورد . به منظور سازش با تغییرات اقلیمی ، تحقیقات و پایش زیست محیطی و شیلاتی می بایستی بدقت با سیستمهای مدیریتی قابل انعطاف ، قابل انعکاس و پاسخده پیوند داده شود . کاهش فشار صیادی یکی از روشهای قابل انجام برای کاهش اثر تغییر اقلیم می تواند باشد .

آب و هوا &ndash؛ صید و صیادی &ndash؛ شانه دار مهاجم &ndash؛ شکوفایی جلبکی &ndash؛ سواحل ایرانی دریای خزر