¹حمید داودی ؛ ²محمد صدیق مرتضوی؛ ³حسین نگارستان؛ ⁴محمد رضا غریب رضا

¹موسسه علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی

²پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، موسسه علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی

³عضور هیات علمی دانشگاه آزاد واحد شمال و رئیس مرکز اقیانوس شناسی چابهار

⁴مهندسی رودخانه و سواحل، پژوهشکده حفاظت خاک، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی

خورهای عسلویه و بساتین در خلیج نای‌بند و در سواحل شمالی خلیج فارس در استان بوشهر واقع شده‌اند. این خورها به لحاظ دارابودن شرایط ویژه اکولوژیکی خاص، جایگاه رشد گونه‌های جانوری و گیاهی متعددی از جمله مرجان‌ها، علف‌های دریائی، گیاهان شورپسند و جنگل‌های حرا هستند. سواحل ایران و خورهای آن دو گونه از درختان مانگرو را درخود جای داده‌اند که عبارتند از مانگروی خاکستری (Aviccenia marina) با نام محلی حرا و مانگروی قرمز (Rhizophora mucronata) با نام محلی چندل. منطقه مورد مطالعه فقط دارای نوع حرا می‌باشد. مطالعات زیادی بر روی درختان مانگرو صورت گرفته که ثابت نموده این جنگل‌ها بیش‌ترین تولید زیستی و غنی‌ترین تنوع زیستی را دارند (هارتی و چنگ، 2003 .، آلفارو، 2006. ، کریستنسن، 2008). کاهش دهنده فرسایش سواحل می‌باشند. حفاظت کننده سواحل از سونامی و‌ هاریکن‌ها و بنابراین بهترین محافظان اکولوژیکی سواحل هستند (آلونگی، 2008.، الیسون، 2008)..هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه میزان مواد آلی و فلزات سنگین (آرسنیک و گوگرد) در رسوبات خور بساتین و عسلویه با توجه به حضور و تاثیر درختان حرا می‌باشد. علت انتخاب این دو عنصر به دلیل تولید حجم زیادی گوگرد در صنایع پالایشگاهی عسلویه و نفت پیوند بودن فلز آرسنیک می‌باشد. به این منظور، بر اساس وسعت و پراکنش جنگل‌های حرا و رخساره‌های رسوبی، تعداد 29 نمونه سطحی از خور عسلویه به عنوان شاهد و یک نمونه سطحی از رودخانه گاوبندی در خارج از مرز جزرومدی به عنوان نقطه کنترلی بدون درخت حرا و 15 نمونه سطحی و دو نمونه عمقی دست نخورده از خور بساتین برداشته شد. پس از آماده‌سازی نمونه‌های رسوب غلظت عناصر سنگین و نفت پیوند در آنها توسط دستگاه ICP_OES اندازه‌گیری شد. در این تحقیق از نرم افزار اکسل برای مطالعات آماری استفاده شد. نتایج نشان داد، بیشترین تجمع موادآلی در خور عسلویه در انتهای این خور با مقدار-1 g/kg3/7% اندازه‌گیری شده است. این در حالی است که بیشترین تجمع مواد آلی‌ در خور بساتین در میانه خور به مقدار-1 g/kg 7/5% واقع شده است که علت آن را می‌توان در مرفولوژی خور، تعداد و نحوه قرارگیری درختان حرا، سیستم هیدرودینامیک، سیستم رسوب‌گذاری و مهمتر از همه دخالت‌های انسان مرتبط دانست. همچنین نتایج نشان داد با کاهش تعداد درختان حرا میزان مواد ارگانیک کاهش یافته در مقابل میزان فلزات سنگین افزایش یافته است.

بوشهر؛ جنگل حرا؛ خلیج فارس؛ خور بساتین و عسلویه؛ گوگرد و آرسنیک